Page 95 - Raport Vjetor 2022

33 Banka Kombëtare Tregtare Raport Vjetor 2022

Banka Kombëtare Tregtare Sh.a.
Shënime mbi Pasqyrat Financiare të Konsoliduara për vitin e mbyllur
më 31 dhjetor 2022 (shprehur në USD, nëse nuk është shënuar ndryshe)

5. Administrimi i rrezikut financiar (vazhdim)
(b) Rreziku i kredisë (vazhdim)

ii Matja e humbjes së e pritshme të kredisë(vazhdim)
1. Probabiliteti i humbjes
Probabiliteti i humbjes është modeluar në bazë të modelit të një faktori Merton. Qasja për të modeluar pikëpamjet në kohë dhe
PD makroekonomike është e ndarë në tri hapa të ndryshëm: - Hapi i parë është kalibrimi i PD-ve të grumbulluara TTC; - Hapi i
dytë është që të përfshijë informacionin që kërkon përpara dhe të transformojë PD-të e grumbulluara TTC në PIT PD; - Hapi i
fundit është për të përshkruar konvertimin e PDs PIT në TTC PDs pas një horizonti të caktuar.
Normat e paracaktuara janë thelbësore për llogaritjen e Probabilitetit të vonesës (PD) dhe për vlerësimin e ECL.
Banka përdori të dhëna të jashtme të parazgjedhur për çdo sektor dhe rajon përkatës. Një numër i variablave makroekonomikë
me burim nga FMN2, duke përfshirë të dhënat historike që mbulojnë periudhën 1990 - 2020 dhe parashikimet bazë për 2021 -
2024, janë konsideruar në modelimin e PIT PD.
Për llogari të pa vlerësuara, PD llogaritet duke përdorur PD-në nominale të ponderuar të të gjitha llogarive të vlerësuara brenda të
njëjtit sistem vlerësimi. Megjithatë, kjo nuk garanton që PD për llogari të pa vlerësuar në fazën 2 (NRB2) është më e lartë se sa për
fazën 1 (NRB1). Për të llogaritur rrezikun më të lartë të ekspozimeve të NRB2, Banka ka mapuar NRB2 në një nivel të barabartë
të rrezikut me PIT PD të njëjtë si PD për ekspozimin NRB1 për një horizont kohor të barabartë me jetëgjatësinë mesatare të të
gjitha llogarive të papërfunduara brenda të njëjtit sektor.

2. Humbja e rezultuar nga mospagesa (LGD)
Humbja e rezultuar nga mospagesa është definuar si përqindja e ekspozimit në mospagim (EAD) që humbet përfundimisht në
rast të mospagimit të një kundërpartie, pas të gjitha rikuperimeve të mundshme nëpërmjet shitjes së kolateralit ose procedurave
të arkëtimit. Sa i përket portofolit të klientëve të kredisë, LGD është modeluar duke përdorur norma historike të rikuperimit ose
duke përdorur vlerën kolaterale të aktivit. Banka ka konsideruar informacion në lidhje me vlerën e kolateralit të kaluar, kohën në
mungesë, kohën në shitje, kostot e shitjes, në llogaritjen e LGD-së.

Një aktiv i kolateralizuar i humbur mund të lëvizë nëpër faza të ndryshme pas parazgjedhjes. Banka mund të marrë kolateralin
(“Posedim”) në mënyrë që ta shesë atë (“Shitje”) dhe të kompensojë humbjen e mundshme për shkak të mospërmbushjes
së kundërpartisë. Posedimi i kolateralit mund të bëhet vullnetarisht (“dorëzimi i çelësave”) ose nëpërmjet procesit gjyqësor
(procedura gjyqësore). Dhe shitjet mund të kryhen nga institucioni (pas marrjes së posedimit) ose me anë të vetë-shitjes së
konsumatorit. Në datën e shitjes së kolateralit, çdo zhvlerësim njihet në PASH (shpenzimet e shlyerjes) dhe mund të ndodhin
rikuperimet pasuese (arkëtimi i borxheve qoftë të brendshme ose të jashtme). Shlyerja ndodh kur ka një mungesë në shitjen e
kolateralit. Mbyllja dhe shërimet ndodhin kur të papaguara të plota janë rikuperuar me të parën duke rezultuar në mbylljen e
llogarisë (dmth. Asnjë kreditim). Kurimi i referohet llogarive të mbyllura dhe të rikuperuara. Për llojet e pasiguruara të pasurive,
vlera e kolateralit duhet të jetë 0 dhe modeli aktual zbatohet ende duke marrë parasysh mbledhjen e borxhit të pastër. Në dritën
e këtij procesi të rikuperimi, Banka përcakton LGD si (humbje) e pritshme.
Sa i përket llogarive jo-kredi (llogaritë e Thesarit dhe llogarive financiare te strukturuara), Banka mori vlerësimet me bazë fikse.
Banka nderlidhi secilën lloj kolaterali në portofolin e BKT-së me segmentet e LGD-së së Baselit, secili me vlerësimin e tyre të
LGD: Garancia e pranueshme financiare (0%), e siguruar (25%) dhe e pasiguruar (45%). Për portofolet e Thesarit dhe llogarive te
strukturuara financiare, vlerat LGD janë caktuar në një nivel të tipit të aktivit.
3. Ekspozimi në Mospagim (EAD)
Një aktiv mund të ketë një lloj amortizimi të përshtatur, linear ose principal në maturim. Për aktivet me një lloj amortizimi të përshtatur,
oraret e ripagimit përdoren për të vlerësuar EAD. Për aktivet pa ndonjë lloj amortizimi, supozohet një plan i ripagimit linear. Për
ekspozimet jashtë bilancit, kërkohet që të mbahen dispozita kundër angazhimeve të padërguara. Përllogaritja e BKT për vlerat
e faktorit të konvertimit të kredisë (CCF) është në përputhje me kërkesat e Bazel II sipas qasjes së standardizuar: “Angazhimet
me një maturim fillestar deri në një vit dhe angazhimet me një maturim fillestar mbi një vit do të marrin një CCF prej 20% dhe
50%. “Supozimet e hershme të ripagimit/rifinanciamit gjithashtu përfshihen në përllogaritje. Megjithatë, shlyerjet e hershme
konsiderohen të jenë 0 për të gjitha aktivet, pasi të dhënat historike të Bankës sugjerojnë ndikim material të parëndësisishëm.